Osteoporoza w początkowym stadium nie daje żadnych objawów – dlatego nie bez przyczyny nazywana jest cichym złodziejem kości.
Osteoporoza jest układową chorobą szkieletu, która charakteryzuje się zmniejszona masą kostną, upośledzoną mikroarchitekturą tkanki kostnej i zwiększoną łamliwością oraz podatnością na złamania.
Ryzyko wystąpienia osteoporozy u kobiet jest znacznie wyższe niż zachorowań na raka piersi, udar czy zawał serca.
Im mniejsza gęstość mineralna kości tym większe jest ryzyko złamania.
Niestety, osteoporoza przebiega podstępnie, powodując bezbolesne pogarszanie się stanu układu kostnego a zauważalnym jej objawem jest zazwyczaj złamanie osteoporotyczne (mogą wystąpić nawet po niewielkim urazie), które świadczy już o dużym zaawansowaniu choroby.
Złamania najczęściej dotyczą takich obszarów jak: kręgosłup, kość przedramienia, szyjka kości udowej ale mogą wystąpić również w innych lokalizacjach.
Najczęściej mamy do czynienia z osteoporozą pierwotną będącą konsekwencją starzenia się układu kostnego.
Czynniki niemożliwe do wyeliminowania:
- Wiek – osteoporoza pomenopauzalna związana z procesem starzenia oraz wystąpieniem menopauzy w życiu kobiety. Okres okołomenopauzalny i pomenopauzalny charakteryzuje się wygasaniem funkcji endokrynnych jajnika i jest nierozerwalnie związany z utratą masy kostnej.
Po 30 roku życia, który jest wiekiem uzyskania szczytowej masy kostnej, następuje jej powolny spadek. W ciągu całego życia kobiety ilość masy kostnej ulega zmniejszeniu nawet o 45-50%.
- Płeć żeńska – osteoporoza dotyka czterokrotnie częściej kobiety niż mężczyzn, co związane jest z menopauzą oraz faktem, że szczytowa masa kostna kobiet jest mniejsza o 25-30% w stosunku do mężczyzn
- Grupa etniczna – największe ryzyko zachorowania na osteoporozę dotyczy kobiet rasy białej i Azjatek.
- Czynniki genetyczne i uwarunkowania rodzinne – gęstość mineralna kości i podatność na złamania niskoenergetyczne jest zdeterminowana przez czynniki genetyczne.
Czynniki częściowo możliwe do wyeliminowania:
Choroby współistniejące:
- choroby endokrynologiczne (nadczynność przytarczyc, kory nadnerczy, tarczycy, cukrzyca, jadłowstręt psychiczny);
- choroby gastroenterologiczne (zaburzenia trawienia, resekcje żołądka i jelit, zespoły złego wchłaniania);
- nefrologiczne (zaburzenia czynności nerek, dializy);
- tkanki łącznej;
- układu oddechowego (przewlekła obturacyjna choroba płuc);
- hematologiczne (białaczki, szpiczak).
- Wczesna menopauza – Ustanie czynności jajników poniżej 45 r.ż. Samoistne lub po resekcji jajników, chemio czy radioterapii, związane jest z niedoborem estrogenów, w związku z czym stanowi istotny czynnik ryzyka osteoporozy.
- Szczupła budowa ciała i mała masa ciała – kobiety szczupłe o drobnej budowie, zwłaszcza o wskaźniku masy ciała BMI mniejszym niż 18-20 kg/m2 są zdecydowanie bardziej narażone.
Przewlekłe stosowanie leków takich jak glikokortykosteroidy, hormony tarczycy, leki przeciwpadaczkowe, osłąniające leki żołądkowe zawierające glin, leki uspokajające, heparyna, doustne antykoagulanty, leki przeciwgruźlicze, chemioterapeutyki, tetracykliny, leki moczopędne zwiększają ryzyko osteoporozy wtórnej.
Czynniki ryzyka pozwalające na całkowitą ich eliminację:
- Niedostateczna aktywność fizyczna – aktywność fizyczna pobudza tkankę kostną do rozwoju szczytowej masy kostnej, w wieku młodzieńczym zaś u ludzi starszych hamującym rozpad tkanki kostnej.
- Spożywanie zbyt małej ilości wapnia i witaminy D.
- Nadmierna konsumpcja alkoholu, kofeiny oraz palenie papierosów.
- Dieta bogatobiałkowa (stosowanie jej nadmiernie np. podwojenie ilości spożywanego białka) powoduje nawet o 50 % zwiększenie wydalania wapnia z moczem, co skutkuje ujemnym bilansem wapniowym.
Ryzyko złamań osteoporotycznych:
Niezależne BMD (gęstość mineralna kości)
- wiek,
- przebyte wcześniej złamanie niskoenergetyczne,
- skłonności do upadków,
- wystąpienie złamania bliższego końca kości udowej w wywiadzie rodzinnym,
- niska wartość BMI,
- nadużywanie alkoholu,
- palenie papierosów.
Zależne
- rasa biała,
- wystąpienie wczesnej menopauzy,
- pierwotny i wtórny brak miesiączki,
- niedobory witaminy D,
- niedobory wapnia w diecie,
- długotrwałe unieruchomienie.
Badanie gęstości kości (badanie densytometryczne)
Badanie jest całkowicie bezpieczne a dawka promieniowania jaką otrzymuje pacjent jest nieszkodliwa i można ją porównać do dawki, którą otrzymuje każdy z nas z promieniowaniem kosmicznym w ciągu 4 godzin pobytu na wolnym powietrzu. Jednak jak przy każdym badaniu z użyciem promieniowania jonizującego – ciąża jest przeciwwskazaniem do jego wykonania.
Wynik badania densytometrycznego – jest drukowany natychmiast po jego zakończeniu. Aparat podaje obliczoną masę kości pacjenta oraz jej porównanie do grupy kontrolnej w wieku 20-30 lat oraz do grupy kontrolnej w wieku osoby badanej.
Porównanie do grupy w wieku 20-30 lat, wskaźnik – T, który określa ile dany pacjent utracił masy kostnej w stosunku do masy szczytowej kości, którą osiągamy w tym okresie życia. W kolejnych latach następuje powolna utrata masy kości (1-3% rocznie). Porównania wyniku danego pacjenta do grupy kontrolnej w jego wieku oznaczamy wskaźnikiem – Z.
W oparciu o wartości wskaźnika T, WHO opracowało kategorie diagnostyczne osteoporozy:
- wartość od +1.0 do -1.0 oznacza normę
- wartość -1.1 do -2.4 oznacza osteopenię
- wartość -2.5 i mniej oznacza osteoporozę
- wartość -2.5 i poniżej i wystąpiło jedno lub więcej złamań oznacza ciężką osteoporozę.
Rodzaje badań:
- kręgosłup lędźwiowy L1-L4;
- szyjka kości udowej ( z oceną 10-cio letniego ryzyka złamań FRAX);
- kręgosłup lędźwiowy i szyjka kości udowej (zalecane);
- obie szyjki kości udowych;
- kręgosłup lędźwiowy i obie szyjki kości udowych;
- kość przedramienia.
- TOTAL BODY – densytometria całego kośćca z oceną ilości tkanki tłuszczowej i mięśniowej.
- MORFOMETRIA (ocena złamań trzonów kręgowych) – bezpośredni pomiar wysokości trzonów kręgowych od 4 kręgu piersiowego do 4 kręgu lędźwiowego (T4-L4), badanie zalecane przy ostrych i przewlekłych bólach kręgosłupa.
Jakie badanie densytometryczne najlepiej wykonać?
Optymalnym i zalecanym rozwiązaniem jest równoczesne badanie biodra (bliższego końca kości udowej) oraz kręgosłupa gdyż każde z nich zrobione osobno ma swoje wady i zalety.
Zaletą badania kręgosłupa jest to, że zmiany osteoporotyczne pojawiają się tutaj najwcześniej oraz najszybciej widoczne są wyniki leczenia. Jednak problemem badania kręgosłupa są zmiany zwyrodnieniowe pojawiające się z wiekiem przez co mogą one w istotny sposób wpłynąć na wynik badania i go zaburzyć.
Zaletą badania biodra jest niewielki wpływ zmian zwyrodnieniowych na wynik pomiaru, ze względu na to, że zmiany tutaj pojawiają się stosunkowo późno. Najczęściej wynik badania w biodrze jest znacznie „lepszy” niż badania kręgosłupa. Dodatkowym argumentem za pomiarem biodra jest to, że badanie densytometryczne przewiduje najlepiej złąmanie w miejscu, w którym jest wykonywane, a najgroźniejszym złamaniem jest złamanie biodra.
Dlatego biorąc pod uwagę zarówno wady jak i zalety każdego z tych badań optymalnym i zalecanym rozwiązaniem jest wykonanie dwóch badań. Możliwości naszego aparatu umożliwiają wykonanie badania denstometrycznego z kręgosłupa i szyjki kości udowej w jednym badaniu co nie wymaga dwukrotnego naświetlania pacjenta.
Według obecnych standardów tylko badanie biodra i kręgosłupa upoważnia do rozpoznania osteoporozy i monitorowania leczenia.
DENSYTOMETRIA KOŚCI METODĄ DXA
to obecnie najdokładniejsze badanie pod kątem osteoporozy ! Z przyjemnością informujemy, że już od drugiej połowy kwietnia tego roku będzie dostępne dla Państwa w Stargardzie. Nasza pracownia wzbogaciła się bowiem o światowej klasy densytometr GE LUNAR PRODIGY PRIMO FULL SIZE renomowanego amerykańskiego producenta „General Electric”.
JAK MOŻNA ZAREJESTROWAĆ SIĘ NA BADANIE ?
Rejestracja odbywa się telefonicznie
(tel. +48 881 744 442) lub osobiście w pracowni. Czas oczekiwania na badanie nie przekracza dwóch dni roboczych.
CZY NA BADANIE POTRZEBNE JEST SKIEROWANIE ?
Badanie nie wymaga skierowania. Otrzymany wynik należy przedstawić lekarzowi rodzinnemu lub specjaliście, który zadecyduje o ewentualnym dalszym leczeniu.
